Prof. Dr. Emre Alkin
Bazı kararlar açıklandığı zaman, etkisini ve uzmanların analizlerini soğukkanlı bir şekilde takip ettikten sonra yorum yazmayı uygun buluyorum açıkçası. Merkez Bankası’nın DTH zorunlu karşılıkları için aldığı son karar, belli ki TL’ye karşı güveni tesis edemediğimiz için bu sefer Bankaları zorlayarak hem rezervleri artırmak hem de döviz mevduatını azaltmak için alındı. Tabii bu durumun ciddiyetle analiz edilmesi gerekiyor.
Acaba tasarruf sahipleri DTH için önerilen faizi beğendikleri için mi döviz mevduatı tercih ediyorlar? Elbette faizin ehven seviyede olması tasarruf sahibi için önemli bir gerekçe ama daha çok TL’ye güven azaldığı için döviz tercih ediliyor. Hatta Dolar/TL gevşediği zaman döviz alımı daha da hızlanıyor.
Bu kararla beraber aslında ekonomi yönetimi bankalara “biz TL’ye güveni artıramadık, faturasını siz ödeyeceksiniz” diyor. Bankalar kaynak kompozisyonuna göre kredi verdikleri zaman riskleri daha iyi yönetirler. Ancak mevduat yani en temel yükümlülük ağırlıklı olarak döviz, krediler yani en temel alacaklar ağırlıklı olarak TL haline gelince meseleyi yüzdürmek zorlaşıyor. Dövizi ile gelip hesap açana “getirme bana” denemeyeceği gibi, TL mevduatını dijital ortamdan dövize çevirenlere engel olan bir kanun da yok. Kişiler kendi risk tercihlerine göre özgürce hareket edebiliyorlar.
“Bir Taşla İki Kuş Vurmaya Çalışırken …”
Demek ki, Merkez Bankası zorunlu karşılık hamlesiyle 1 taşla iki kuş vurmak istiyor. İlki bankalardan gelecek karşılıklarla rezervlerini biraz daha artıracak, ikincisi ise bankaların DTH kabul etmelerini yavaşlatacak. Haydi ilki daha elle tutulur diyelim, ikincisi daha önce test edildi ve başarılı olamadı.
Döviz alım-satım vergisi de, bankaları düşük DTH faizine zorlamak da etkili olmuyor. Vatandaş dövizin TL karşısındaki hakimiyetinin bitmeyeceğine inanmışsa, hele ki döviz düştükçe yapılan açıklamalarla yükseliyorsa, şartlar ne olursa olsun DTH’tan vazgeçmez.
Özetle alınan bu kararın “proaktif” değil duruma göre alınmış bir “reaktif” yani tepkisel bir karar olduğunu düşünüyorum. Beklenen etkiyi yapacağından şüpheliyim.
